برای بررسی سخن هر گویندهای، توجه به دو نکته ضروری است:
اوّل. توجه به منطق و طرز تفکر او؛
دوم. بررسی اصلی گفتار بدون ضمیمۀ مطلبی که از حالوهوای گفتار او خارج است.
در شرح پیشرو، حتیالامکان کوشش شده است که این نکتهها مراعات شود. البته با توجه به اینکه شیوۀ حضرت سجاد و ائمۀ اطهار علیه السلام این است که معارف توحیدی و الهی و قرآنی را در قالب دعا و مناجات تبیین میفرمایند؛ به طور طبیعی در شرح ادعیه نیز استشهادات به قرآن و روایات لازم است تا کلام آن بزرگواران در دعا با دیگر بیانات ایشان و نیز با گفتۀ نورانی خدای متعال در قرآن شریف جمع گردیده و معجونی نورانی و شفابخش به دست آید.
ملاک اعتبار و انتساب ادعیه به حضرات ائمه علیه السلام موضوع شرح حاضر، مناجات پانزدهگانۀ مشهور به «خمسةعشر» و منسوب به امام زینالعابدین علیه السلام است. این مناجات را، که در صحیفۀ سجادیه از آن یاد شده، علامۀ بزرگوار محمدباقر مجلسی رحمته الله در مجلدات دعای کتاب شریف بحارالانوار نقل کرده است.
اما جدای از ذکر آن در کتابهای معتبر، این ملاک کلی هم در انتساب دعاها و مناجاتها به حضرات معصومین علیه السلام وجود دارد:
اگر دعا، مناجات، زیارت و توسل، سـندی خاص ـ آنگونه که فقها برای استنباط احکام شرعی در روایات فقهی بحث میکنند و سپس آنها را به طور دقیق به شرع مقدس نسبت میدهند ـ نداشته باشد، یا سندی نداشته اما به حضرات معصومین علیه السلام نسبت داده شود، از دو جهت میتواند صحت داشته باشد:
جهت اوّل: حدیث «من بلغ»: با اعتماد و استفاده از حدیث معروف «منبلغ» میتوان به تمامی ادعیۀ منسوب به معصومین عمل کرد. این حدیث از آنجا که مستفیضه است، مورد اعتماد فقها و اصولیون قرار دارد. بر اساس این حدیث، انسان میتواند هر عمل مستحبی که در کتابهای علمای دین نقل شده و به رسول اکرم صل الله علیه و آله یا به یکی از ائمه علیه السلام نسبت داده شده را، به عنوان مطلوبیت ـ یعنی به نیّت رجا و رسیدن به پاداش ـ انجام دهد؛ با همین نیّت، ثواب عمل به او داده میشود، هرچند در واقع از رسول اکرم صل الله علیه و آله یا امام معصوم علیه السلام نرسیده باشد.